سپاه در دوره ساسانی
سپاه در دوره ساسانی
ظاهرا
خیلی سریع پس از روی کار آمدن ساسانیان ارتش نا منظم اشکانی تبدیل به ارتش
منظم ساسانی میشود. در زمان خسرو انوشیروان ارتش ساسانی نظامی کاملا نو
پیدا کرد.در دوره های اولیه ساسانی تشخیص مقامهای مختلف نظامی از یکدیگر
مشکل است ولی در دوره های متاخر درجه بندی منظمی پیدا کرد.ایران سپاهبذ
بالاترین مقام ارتشی بود.او وزیر جنگ و فرمانده کل سپاه محسوب میشد.
انوشیروان این مقام را بین چهار نفر تقسیم کرد و هر کدام گوشه ای از مملکت
را اداره میکردند. سپاهبذ شرق، نیروهای خراسان ،سکستان و کرمان را زیر نظر
داشت.سپاهبذ جنوب ، نیروهای پارس وخوزستان ، سپاهبذ غرب، نیروهای عراق تا
مرز روم شرقی و سپاهبذ شمال نیروهای ماد بزرگ و ارمنستان
کشاورزان
فقیر تنهابه این قصد به جنگ میرفتند که دیوارها را بشکنند و کشتگان را لخت
کنند. ارتش ایران هنگامی که دشمن را در حال فرار میدیدند که به رودخانه یا
مانعی میرسد به او فرصت فرار میدادند-به نوشته اشپیگل- و به گزارش تئو
فیلاکت در جنگ بهرام چوبین با سردار رومی چنین پیغامی رد و بدل شده است.به
گمان این سنت ناشی از تقدس آب بوده است
ساسانیان بی نیاز از سرباز مزدور نبودند. برای این مورد بیشتر از قبایل
هون استفاده میکردند.جنگ های ساسانیان متاخر بیشتر برای رسیدن به زر و سیم
بود.در زمان انوشیروان سلاح سواران عبارت بود از :برگستوان اسب ،جوشن
بلند،زرهی سینه پوش،ران بند،شمشیر،نیزه،سپر، گرزی که به گمر میبستند،
تبرزین، ترکشی با دو کمان به زه کشیده و سی تیر و بالاخره دو زه تابیده که
سوارکار آنرا از پشت کلاه خود می آویخت.با این حال سلاح اصلی نیزه و کمان
بود.آنها وسایل ساخت سریع پل بر رودخانه نیز همیشه همراه داشتند.
اسواران یا شوالیه ها محافظ پسران شاه و خانواده اشراف بودند.روی هم رفته
سواره نظام سنگین وزن زره پوش هسته اصلی سپاه بودند.آنها لباسی فلزی
داشتند که مانند لباس استرچ بر بدن میچسبید و صورتشان نیز نقابی داشت و
تیر بر آنها اثر نمی کرد.پشت سواره نظام فیلها قرار داشتند. در آخر پیاده
ها بودند که روستاییان فقیر بدون حقوق بودند.ساسانیان فن دژستانی را
آموخته بودند و منجنیق و برج متحرک و سرب گداخته و وسایل آتش زا داشتند.
اسیران جنگی را می فروختند یا برای آبادانی کشور مورد استفاده
میگرفتند.ساسانیان مانند هخامنشیان سپاه .جاویدان ده هزار نفره داشتند
سربازان چپ دست به گزارش دینوری سمت چپ سپاه قرار میگرفتند. برای قلب سپاه
مکان مرتفعی انتخاب میشد.سپاه رو به نور آفتاب و باد قرار نمی گرفت.وقتی
به دشمن حمله میکردند که نیروهای خودی یک ونیم برابر دشمن باشند وگر نه
صبر میکردند تا دشمن حمله کند.کمینگاهها نزدیک آب انتخاب میشدند.معمولا در
شب حمله میکردند. قبل از حمله جاسوسانی به قلب دشمن میفرستادند تا هم خبر
بگیرند و هم روحیه آنها را ضعیف کنند.برای گشودن قلعه از گلوله های نفتی
استفاده میکردند. دعوت از دشمن برای رویارویی تن به تن. .حریفان در جنگ
راهی برای ترساندن دشمن و تضعیف روحیه بود
وقتی فرمانده کشته میشد سپاه از هم میپاشید.زیرا اغلب افراد بی تجربه سپاه
را پر میکردند. در زمان جنگ سر شماری میشد.این کار را بعد از جنگ نیز
انجام میدادند تا تعداد کشتگان را حساب کنند
در زمان حمله مکی ها به مدینه،سلمان فارسی پیشنهاد حفر خندق دور شهر مدینه را دادو به تصویب حضرت محمد رسید
کتابهایی که از زمان ساسانیان ردیابی شده اند عبارتند از اصول تیر اندازی
از بهرام گور،کتابهایی در مورد دفاع شاهان ساسانی از مرزهای خود،فنون جنگی
در تصرف دژها،کمین کردن و گماشتن جاسوس که برای اردشیر بابکان تالیف شده
بود. این کتابها را ابن ندیم ترجمه و لیست کرده است
