دانشنامه پارسی

چو ایران مباشد تم من مباد * * * بدین بوم و بر زنده یک تن مباد

دانشنامه پارسی

چو ایران مباشد تم من مباد * * * بدین بوم و بر زنده یک تن مباد

متلاشی شدن تخت جمشید





   

متلاشی شدن تخت جمشید
نفوذ آب باران در بخش‌های گوناگون تخت جمشید و ایجاد رطوبت‌های شدید در بنا، باعث شده که هر ساله سنگ‌های دو هزار و 500 ساله این بنا متلاشی شوند.

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، عدم اجرای راهکارهای مناسب برای هدایت آب باران در تخت جمشید باعث شده که هر ساله با شروع بارندگی‌ها، محوطه‌های مختلف این بنا به آب انبارهای بزرگی تبدیل که در نهایت منجر به متلاشی شدن سنگهای تاریخ تخت جمشید شود.

این امر باعث شده که کارشناسان بر این نکته تاکید کنند که به رغم اینکه تا به حال اقداماتی برای دفع رطوبت و جلوگیری تخریب بنا صورت پذیرفته اما خطر بزرگی بر اثر نفوذ رطوبت درصفه تخت جمشید، این بنای با ارزش را تهدید می‌کند که به مرور زمان و با گذشت سالهای متمادی و نفوذ رطوبت در سنگها و پی بناهای موجود روند اضمحلال سریعتر می‌شود.

آثار تورق و نمک در سطح نقوش و فساد آن

بارش باران در منطقه تخت جمشید زیاد است و آب در سطح حیاطها، داخل کاخ‌ها و در خیابانها و جای جای این صفه که حدود 125 هزار متر مربع است جمع می‌شود و چون این بناها شیب بندی مناسبی ندارند و انشعابهای فرعی راه آب در این بناها ایجاد نشده ، آب باران در مناطق پست جمع می‌شود و به دلیل اینکه پی بناها در اکثر نقاط صفه از خاک وشن و سنگهای دوریز پر شده به راحتی آب در آنها نفوذ کرده و به آب انبارهای زیرزمینی تبدیل می‌شود.

متلاشی شدن سنگ گل سر ستون در کاخ صد ستون بر اثر یخ بر شدن و دیگر عوامل رطوبتی

این آب انبارها در تمام طول سال به خاطر اینکه راه خروجی ندارند، ماندگار هستند و از راههای مختلفی در سنگهای دیواره‌ها و بناهای موجود نفوذ می‌کنند و معمولاً اثرات رطوبت درتمام صفه در فصلهای مختلف حتی تابستان قابل مشاهده است.

 آب گردآمده از باران که از قسمت شمال شرقی صفه از کوه رحمت به پایین سرازیر می‌شود نیز به آب انبارهای زیرزمینی اضافه می‌شود، مقدار کمی از این آبها بخار و مقداری نیز از طریق کانالهای آبروهای زیرزمینی به تازگی به بیرون صفه هدایت می‌شوند اما قسمت اعظمی از آبها در پی بناها نفوذ کرده و در تمام طول سال اثرات مستقیمی بر سنگهای دو هزار و 500 ساله تخت جمشید می‌گذارند.

لایه سطحی نقش برجسته در اثر رطوبت از بین رفته است

 آبروهای اصلی صفه در تمام طول سال رطوبت خاصی دارند و چنان بخار آب در آنها وجود دارد که نفس را تنگ می‌کند به طوریکه دیوارهای این آبروها همیشه خیس هستند و فقط قستهایی از این آبروها که در سطح بالاتری از صفه قرار می‌گیرند، رطوبت کمتری در آنها وجود دارد.

 شن و سنگ ریزه‌هایی که در محوطه صفه تخت جمشید ریخته شده تا از گل آلود شدن آثارجلوگیری کند و عبور و مرور بازدیدکنندگان در فصل زمستان راحت تر باشد یکی از عاملهای مهم جمع شدن آب و نفوذ در پی صفه به شمار می‌روند و اگر انشعابهای کوچکی از آبروها هم در سطح صفه تخت جمشید ساخته شود تا آب باران را جمع آوری کند، اگر درپوشهای مناسبی نداشته باشد به وسیله این شنها پر می‌شوند و راه جریان آب را می‌گیرند.
 
ته ستونی در کاخ صد ستون بر اثر یخ بر شدن به این صورت متلاشی شده است

دیوارهای خشتی مجموعه تخت جمشید هم که در کنار آثار سنگی قرار دارند، باعث نفوذ سریعتر رطوبت از پایین به این آثار می‌شوند و اضمحلال سنگها را سریعتر و تکمیل تر می‌کنند.

در بنای خزانه و قسمت جنوب شرقی کاخ حرمسرا که هیچگونه راه خروج آب وجود ندارد، چه در سطح و چه در پی بنا همچون آب انباری بزرگ است چنانکه در طول سال شاهد متلاشی شدن این آثار سنگی هستیم
آثار شوره زدگی بر اثر نمکی که از سنگ خارج شده و مربوط به رطوبت است

آثار خوردگی سنگ بر اثر یخ بر شدن در زمستان
در تخت جمشید گروهی متشکل از چهار نفر کارشناس در رشته‌های مرمت، زمین شناس و کارشناس گروه حفاظت و مرمت را تشکیل می‌دهند اما متاسفانه از زمانی که این کارشناسان وارد فاز اجرایی کار شده‌اند آثار تاریخی تخت جمشید بیشتر در معرض خطر قرار گرفته زیرا این کارشناسان صرفا دروس تئوری را یاد گرفته‌اند و وقتی آنها را به کار می‌بندند متاسفانه نتیجه خوبی نمی‌دهد و این امر در موضوعاتی نظیر شکسته شدن سنگ جان پناه کاخ سه دروازه که به تعداد قطعات زیادی تبدیل شد و با چسب سنگ به هم وصل شد را می‌توان مشاهده کرد.
با از بین بردن و یا کم کردن رطوبت در آثار تاریخی تخت جمشید می‌توان اقدام بزرگی در جهت رفع اضمحلال این آثار برداشت به گونه‌ای که به جرأت می‌توان گفت اگر این امر صورت پذیرد، ریشه نابودی این آثار را خشکانده ایم.

 درست است که تمام این اتفاقات که در تخت جمشید بر روی سنگ‌های تاریخی بی مانند رخ می‌دهد اثرات ناشی از هوازدگی است اما عامل مهم آن نیز بی تجربگی یا به بیان بهتر کمبود اطلاعات لازم توسط کارشناسان امر در گروه حفاظت و مرمت بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد ومدیریت داخلی این آثار به شمار می‌رود که مانع می‌شود بهترین مرمتکاران که هر کدام بین 18 تا 10 سال سابقه کار در جای جای ایران اسلامی را دارند، وارد کار شده و از مسائلی چون دفع رطوبت آبهای سطحی که باعث یخ بر شدن، تورق سطوح سنگهایی که هر کدام نقوش برجسته‌های بی نظیری دارند، شوره زدن و جدا شدن لایه سطحی سنگ، تغییر رنگ سطوح بر اثر رشد انواع مختلف گلسنگ بر اثررطوبت و چندین و چند عامل مهم دیگر را پیشگیری کنند.
نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد